NĂM CÁCH NẤU ĂN SẠCH GIÚP NÂNG CAO SỨC KHỎE

Khắp thế giới đang phát triển, mọi người nấu ăn bằng bếp hở hoặc bếp thô sơ đốt nhiên liệu rắn như gỗ, phân động vật, và than. Cách nấu ăn này thải các hạt nhỏ, cácbon monoxit, và các dạng khói độc hại với các mức độ đến 100 lần cao hơn các giới hạn sức khỏe được khuyến nghị. Kết quả là, hành động nấu ăn đơn giản như vậy giết hơn 4 triệu người mỗi năm. Con số này gấp hơn ba lần số người chết do tai nạn giao thông hàng năm, theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới. Nấu ăn bằng bếp thô sơ và bếp gây khói cũng dẫn đến hàng loạt bệnh không truyền nhiễm, như viêm phổi, ung thư phổi, và bệnh tim mạch.

Tin tốt là chúng ta không nhất thiết phải sử dụng những chiếc bếp như vậy nữa. Khắp thế giới, ngày càng nhiều người mua bếp sạch và hiệu quả hơn, cần ít nhiên liệu và thải ít hơn rất nhiều độc chất. Một số bếp, còn gọi là bếp tên lửa, có thể đốt nhiên liệu sạch hơn rất nhiều bếp truyền thống và giúp giảm chi phí nhiên liệu và tình trạng hủy hoại rừng. Những loại bếp khác dựa trên nhiên liệu đốt sạch hơn như khí sinh học, etanol, khí dầu mỏ hóa lỏng, năng lượng mặt trời, điện có thể cứu mạng sống và nâng cao sức khỏe con người, đồng thời nâng cao năng lực phụ nữ, bảo vệ môi trường, và nâng cao đời sống.

Khi chúng ta kỷ niệm Ngày Y tế Thế giới và hướng tới Đại hội đồng Y tế Thế giới vào tháng 5, đây là thời điểm thích hợp để tập trung vào nhiều cách bếp sạch có thể nâng cao sức khỏe con người, gồm có:

• Cứu sống sinh mạng: Tại các nước phát triển, phụ nữ thường dành hàng giờ nấu ăn với bếp thô sơ và bếp không hiệu quả, thải các chất nguy hại và thường gây chết chóc. Việc sử dụng lâu dài các bếp và nhiêu liệu sạch có thể làm giảm đáng kể khói thải, và mức độ tiếp xúc nguy hại, giúp cứu sống sinh mạng và giảm gánh nặng bệnh tật liên quan đến nấu ăn.
• Giảm rủi ro bỏng: Các bà mẹ đều biết trẻ em thích chơi tại nhà. Nhưng rủi ro rất hiện hữu là các vết thương bỏng nghiêm trọng xảy ra khi những chiếc bếp thô sơ, hở, hay bếp đốt nhiên liệu lỏng không thể điều tiết được sử dụng. Bỏng từ những chiếc bếp thô sơ và không an toàn là một rủi ro âm thầm với các gia đình nghèo, chiếm phần lớn trong 265.000 ca tử vong do bỏng ước tính hàng năm. Do bỏng đòi hỏi điều trị y tế nhanh và phức tạp thường thiếu tại các vùng xa trên thế giới, những vết thương như vậy thường dẫn đến sẹo gây suy nhược và giảm khả năng vận động của nạn nhân. Một chiếc bếp hiện đại có thể giúp ngăn chặn tai nạn bỏng, nâng cao đời sống, và cứu sống sinh mạng con người khi sử dụng.
• Giúp trẻ em tồn tại và phát triển: Sự tiếp xúc ô nhiễm không khí bắt đầu ngay từ trong bào thai, và có thể gây ra những vấn đề lan tràn, gồm thiếu cân khi sinh, tăng các vấn đề sức khỏe trong suốt quá trình sống. Ô nhiễm không khí trong nhà gây ra cái chết của 500.000 trẻ em mỗi năm từ các bệnh truyền nhiễm đường hô hấp dưới, bao gồm viêm phổi. Những phát hiện ban đầu từ các nghiên cứu đang thực hiện tại Ghana, Ấn Độ, Nepal và Nigeria chứng minh nấu ăn sạch có thể giảm đáng kể sự tiếp xúc các khí thải có hại và nâng cao sức khỏe trẻ nhỏ và sơ sinh.
• Giảm thương tật và rủi ro bạo lực: Phụ nữ và trẻ em thường phải đi bộ xa gom nhiên liệu nấu ăn, khiến họ tự giáp mặt với rủi ro chấn thương ở đầu và cột sống, các phức tạp khi mang thai từ việc vất vả mang vác củi và nhiên liệu khác. Những chặng đường dài này còn tăng nguy cơ bị tấn công, bao lực tình dục, thú dữ tấn công, mất nước, và rối loạn da. Những chiếc bếp sạch và hiệu quả hơn có thể làm giảm đáng kể lượng tiêu thụ nhiên liệu đốt.
• Giảm khí thải và ô nhiễm không khí trong nhà: Rủi ro sức khỏe không dừng lại khi khói rời khỏi nhà chúng ta. Thay vào đó, tại nhiều khu vực, các lượng thải kèm theo hạt vật chất nhỏ từ nấu ăn gia đình là nguồn ô nhiễm không khí và ngoài nhà chủ yếu. Ngoài hủy hoại rừng và ô nhiễm không khí, việc đốt các nhiên liệu rắn thải ra những thành tố quan trọng nhất của biến đổi khí hậu toàn cầu: cácbon điôxit, meetan, muội than đen, và các chất ô nhiễm khí hậu tồn tại trong thời gian ngắn, tất cả đều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người..

Để cứu sống hàng triệu sinh mạng và nâng cao sức khỏe toàn cầu, chúng ta nhất thiết phải thực hiện vấn đề nấu ăn sạch. Hơn 1.500 đối tác của Liên minh Bếp sạch Toàn cầu đang làm việc để tạo lập thị trường thịnh vượng toàn cầu cho các giải pháp nấu ăn sạch và hiệu quả. Xin mời quý vị tìm hiểu thêm về công việc của chúng tôi tại www.cleancookstoves.org và giúp chúng tôi truyền khắp thế giới về những cách bếp ăn sạch có thể giúp các gia đình được an toàn hơn, sống lành mạnh và hạnh phúc hơn.