Diễn viên Julia Roberts nói về sự lệ thuộc nhiên liệu rắn nấu ăn đã biến việc chuẩn bị bữa ăn hàng ngày thành hoạt động nguy hiểm thế nào với phụ nữ toàn cầu.
Nấu ăn bằng bếp sạch tại một nhà hàng, Addis Ababa, Ethiopia. Bếp sạch có tác động chuyển biến với phụ nữ, cũng như gia đình, cộng đồng và môi trường của họ. Ảnh: Zekarias Worku/Hiệp hội Gaia
Dành cho mai sau
Một thú tiêu khiển của tôi là nấu ăn với gia đình. Bếp đặc biệt là nơi ấm cúng tràn đầy ký ức tuyệt vời, nhưng điều gần đây tôi biết về bếp tại nhiều nước đã khiến tôi hành động.
Julia Roberts, 2011 Ảnh: Rex Features
Khi cả thế giới cùng kỷ niệm Ngày quốc tế Phụ nữ tuần này, tôi nghĩ về những người phụ nữ mạo hiểm cuộc sống với cách nấu ăn thô sơ. Thực tế, việc nấu ăn cho bản thân và gia đình có thể là một hoạt động nguy hiểm nhất họ phải làm.
Đáng báo động là gần 3 tỉ người vẫn lệ thuộc vào nhiên liệu rắn nấu ăn hàng ngày. Khi được đốt ngoài trời và bằng bếp không hiệu quả, những nhiên liệu như gỗ, than, củi và phân động vật tạo khói độc đầy nhà và cộng đồng toàn thế giới.
Hai triệu người chết mỗi năm vì viêm phổi, bệnh nghẽn phổi mãn tính (COPD), ung thư phổi và bệnh tim do khói bếp, và hàng triệu người khổ sở với chúng nhiều năm, cũng như các tổn thương như đục thủy tinh thể và bỏng.
Phụ nữ là đại đa số đầu bếp gia đình ở hầu hết các nước, cõng hoặc bế trẻ khi nấu ăn, nên cả gia đình họ thành nạn nhân của kẻ giết người thầm lặng này.
Tuy nhiên, ngay trước khi nấu ăn, phụ nữ có thể phải dành hàng giờ kiếm củi và nhiên liệu đốt khác. Trẻ em thường theo mẹ trên hành trình khiến chúng không thể đến trường hoặc người mẹ không thể kiếm thêm thu nhập.
Một công việc nuôi dưỡng như nấu ăn không nên đem lại rủi ro mạng sống cho con người. Có những giải pháp hiệu quả giúp cứu mạng sống, cải thiện cuộc sống, tăng cường năng lực phụ nữ và chống biến đổi khí hậu.
Đó chính xác là lý do Liên minh bếp sạch toàn cầu được thành lập. Được Ngoại trưởng Mỹ, Hillary Clinton, khởi xướng, và Qũy liên hiệp quốc chủ trì, liên minh và hàng trăm đối tác toàn cầu tin rằng nấu ăn không thể gây hại mạng sống con người.
Những biến chuyển trên giúp liên minh hi vọng hình thành một thị trường thịnh vượng cho bếp và nhiên liệu sạch – một thị trường bắt đầu và kết thúc bằng nhu cầu của phụ nữ. Sự tham gia của họ có thể gồm việc cung cấp đầu vào thiết kế bếp, sở hữu doanh nhiệp bếp, và đào tạo phụ nữ về bếp và công nghệ nhiên liệu mới.
Bếp sạch có tác động biến chuyến chuyển với phụ nữ, cũng như gia đình, cộng đồng và môi trường của họ. Có nhiều lợi ích như sức khỏe tốt hơn, tăng độ an toàn, giảm nghèo, không khí sạch hơn, và môi trường ổn định hơn. Đó là lý do tại sao tôi đang hỗ trợ liên minh thúc đẩy lựa chọn 100 triệu bếp sạch vào năm 2020, được kích thích bởi những cơ hội phía trước dành cho phụ nữ và gia đình họ khi khói bếp không còn.
• Julia Roberts là đại sứ toàn cầu của Liên minh bếp sạch toàn cầu
(Nguồn: www.theguardian.com)